Door Gerard Dielessen
De SXSW-sessie ‘Elections in the Age of AI: New Tech’s Impacts on Democracy’ was er vooral een om behoorlijk somber van te worden. Nepnieuws, manipulatie van de feiten, digitale invloed vanuit Rusland en China, gevaar voor verkiezingsfraude en ga zo maar door. Allemaal mogelijk gemaakt door generatieve kunstmatige intelligentie. AI. De situatie wordt er in de toekomst bepaald niet vrolijker op. AI blijkt inmiddels een belangrijk instrument voor (autocratische) politici die op een niet democratische wijze de macht naar zich toe willen trekken en uit zijn op chaos.
Grote vraag: wat kunnen we daartegen doen? Is er iets tegen te doen? Daarover straks meer.
Secretary of State van
de staat Colorado, Jena Griswold, had aan het einde van deze boeiende bijeenkomst
toch nog een positieve boodschap richting de presidentsverkiezingen in haar
land in november: ‘Ik heb vertrouwen in de kiezers. Het Amerikaanse volk zal zijn
land verdedigen. Ik ben positief’, waarmee ze ervan uit gaat dat niet Donald
Trump, maar haar democratische partijgenoot Joe Biden gaat winnen. Of ze
uiteindelijk gelijk krijgt zal de toekomst uitwijzen. Een krachtige uitspraak
van iemand die honderden doodsbedreigingen krijgt in een paar maanden.
Colorado wilde Trump weren van het stembiljet vanwege zijn rol bij de bestorming van Het Capitool op 6 januari 2021. Het Hoofgerechtshof stak daar begin maart uiteindelijk een stokje voor.
Behalve de charismatische Jena Griswold trok ook dr. Joan Donovan (professor of Journalism and Emerging Media Studies van de Boston University) de aandacht. Behalve dat zij zich grote zorgen maakt over de negatieve gevolgen van kunstmatige intelligentie voor de democratie deed ze een klemmend beroep op de journalistiek.
Ze stelde vast dat deepfakes, nepnieuws, audiofakes, misinformatie en gemanipuleerde foto’s in eerste instantie door de belanghebbenden altijd worden gedeeld via de social media kanalen of hun eigen digitale platforms.
Checken, checken en nog eens checken
Ze maande de journalistiek terecht tot voorzichtigheid. Dus checken, checken en nog eens checken. De serieuze en professionele media moeten echt goed nadenken voordat ze dergelijke berichten overnemen op hun eigen publicatiekanalen. Want pas als misinformatie door de reguliere nieuwsmedia voor een groot publiek wordt ontsloten is het serieus en daarmee feitelijk direct ‘witgewassen.’ Ook waarschuwde ze voor de ontwikkeling dat nieuwsorganisaties nu te gretig ‘nieuws maken’ wanneer er weer eens ergens een ‘deepfake’ is ontdekt op een van de vele socials. Daarmee wordt, deze voor de democratie schadelijke ontwikkeling, ook nog weer veel belangrijker en groter gemaakt. ‘Niet doen dus’, waarschuwde de professor.
Poortwachters
Zowel Griswold als Donovan zien dat de opdracht van de journalistiek zwaarder is geworden door de razendsnelle ontwikkeling van de technologie, waardoor veel misinformatioe wordt verspreid. Beiden realiseren zich dat journalisten de ‘poortwachters’ worden van wat waar en wat niet. Het is niet anders en daar moet de journalistiek zich dus goed bewust van worden. Helemaal mee eens, zou ik zeggen. Maar tegelijkertijd kan dat nooit de enige oplossing zijn uiteraard.
Hoe zit het met de andere verantwoordelijke partijen? De overheden, de grote Tech bedrijven?
De minister van binnenlandse zaken van Colorado en de professor verwachten in ieder geval weinig van de industrie. Dat bleek overigens uit tal van andere sessies waar leiders uit de industrie vragen over de maatschappelijke gevolgen van hun vindingen behendig wegredeneerden en eigenlijk geen antwoord gaven. Of een andere visie hebben, zoals Lisa Su, de CEO van AMD, een van de grootste bedrijven ter wereld in microprocessoren. Zij is ervan overtuigd dat we de ontwikkeling van AI met volle vaart vooruit moeten aanpakken. Want dan worden de problemen van nu vanzelf en sneller opgelost. Tsja, dat is ook een opvatting.
Meta, Google en Amazon stopten recent allemaal met het ontwikkelen en implementeren van gezichtsherkenningstechnologie. Dat zou immers een deel van de oplossing kunnen zijn, volgens dr. Donovan. Toch weerhield deze tegenslag het bedrijf Clearview AI er echter niet van om enkele van de krachtigste algoritmen in AI rond gezichtsherkenning te ontwikkelen die nu aan overheden worden verkocht. De staat Illinois heeft inmiddels de Biometric Information Privacy Act aangenomen. De vraag is of andere staten deze wet ook zullen overnemen. In de VS is dat voorlopig (nog) niet het geval.
De waarheid checken door foto’s, videos en geluid te vergelijken met biometriosche systemen zou een grote stap in de goed richting kunnen zijn. Tot nu toe zijn door AI gegenereerde foto’s nog wel te herkennen. Maar lang zal dat niet meer duren. De ontwikkeling van deze AI-gereedschappen gaat exponentieel. Waar je vroeger een jaar voor nodig had in de doorontwikkeling heb je nu nog maar een paar weken nodig. De foto’s van ‘tools’ als Midjourney en Dalle.e zijn dan ook al veel realistischer dan een jaar geleden.
Verantwoordelijkheid nemen
Overigens heeft Joan Donovan de moed nog niet opgegeven. Ze zegt dat het mogelijk moet zijn om protocollen te onwikkelen waarmee informatie wordt beschermd. AI-technologie ontwikkelen waarmee fakes kunnen worden opgespoord vindt ze minder voor de handliggend. Donovan is van mening dat het veel beter is dat de Tech bedrijven hun eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen in het belang van een gezonde democratie inplaats van dat de overheid miljarden moet investeren om een nieuwe technologie te ontwikkelen.